بصیرت مداحی

عَنِ الرِّضَا علیه‌السلام فِي كِتَابِهِ إِلَى الْمَأْمُون‏ قَالَ: وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ وَاجِبٌ وَ إِنْ‏ كَانَا مُشْرِكَيْنِ‏ وَ لَا طَاعَةَ لَهُمَا فِي‏ مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ‏.

در نوشته حضرت رضا علیه‌السلام به مامون آمده که: نیکی به پدر و مادر واجب و لازم است اگرچه مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد.

قَالَ الباقر علیه‌السلام: ثَلَاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَحَدٍ فِيهِنَ‏ رُخْصَةً أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى‏ الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَيْن‏

امام باقر علیه‌السلام فرمود: در سه چیز خداوند متعال به احدی اجازه ترک آنها را نداده است.

1ـ ادای امانت به مرد نیکوکار و فاسق2 ـ وفای به عهد و پیمان نسبت به نیکوکار و فاسق 3ـ نیکی به پدر و مادر، نیکو کار باشند یا فاسق و لا ابالی

قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: مَا يَمْنَعُ‏ الرَّجُلَ‏ مِنْكُمْ‏ أَنْ‏ يَبَرَّ وَالِدَيْهِ‏ حَيَّيْنِ‏ أَوْ مَيِّتَيْنِ‏ يُصَلِّي عَنْهُمَا وَ يَتَصَدَّقُ عَنْهُمَا وَ يَحُجُّ عَنْهُمَا وَ يَصُومُ عَنْهُمَا فَيَكُونَ الَّذِي صَنَعَ لَهُمَا وَ لَهُ مِثْلُ ذَلِكَ فَيَزِيدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِبِرِّهِ وَ صَلَاتِهِ خَيْراً كَثِيراً.

امام جعفرصادق علیه‌السلام فرمودند: چه چیز مانع شخص می شود وقتی که پدر و مادرش زنده یا مرده اند به آنها نیکی کند، باین صورت که به نیت آنها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج بجا بیاورد و روزه بگیرد، زیرا اگر چنین کند ثواب آنها به پدر و مادر می رسد و به خود شخص هم همانقدر ثواب داده می شود، به علاوه خداوند متعال به واسطه کارهای نیک و نماز او خیر زیادی به او عطا می کند.

قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: لَا تَمْلَأْ عَيْنَيْكَ‏ مِنَ‏ النَّظَرِ إِلَيْهِمَا إِلَّا بِرَحْمَةٍ وَ رِقَّةٍ وَ لَا تَرْفَعْ صَوْتَكَ فَوْقَ أَصْوَاتِهِمَا وَ لَا يَدَكَ فَوْقَ أَيْدِيهِمَا وَ لَا تَقَدَّمْ قُدَّامَهُمَا.

امام جعفرصادق علیه‌السلام فرمودند: چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو.

سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ‏ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً فَقَالَ الْإِحْسَانُ‏ أَنْ‏ تُحْسِنَ‏ صُحْبَتَهُمَا وَ لَا تُكَلِّفَهُمَا أَنْ‏ يَسْأَلَاكَ‏ شَيْئاً هُمَا يَحْتَاجَانِ‏ إِلَيْه‏

ابی ولاد می گوید: معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم، فرمود: احسان به پدر و مادر اینست که رفتارت را با آنها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی که نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از درخواست آنان » نیازشان را برطرف کنی ».

قَالَ‏ رَسُولُ‌اللَّه‏ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: نَظَرُ الْوَلَدِ إِلَى‏ وَالِدَيْهِ‏ حُبّاً لَهُمَا عِبَادَةٌ.

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش عبادت است.

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى علیه‌السلام قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللَّه صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مَا حَقُّ الْوَالِدِ عَلَى وَلَدِهِ؟ قَالَ لَا يُسَمِّيهِ‏ بِاسْمِهِ‏ وَ لَا يَمْشِي‏ بَيْنَ‏ يَدَيْهِ‏ وَ لَا يَجْلِسُ قَبْلَهُ وَ لَا يَسْتَسِبُّ لَهُ.

از امام کاظم علیه‌السلام نقل شده که فرمود: مردی از پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: 1 - او را با نام صدا نکند 2 - در راه رفتن از او جلو نیفتند. 3 - قبل از او ننشیند. 4 - کاری انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند.

قَالَ‏ رَسُولُ‌اللَّه‏ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: بَرُّوا آبَاءَكُمْ يَبَرَّكُمْ أَبْنَاؤُكُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ اَلنَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُكُمْ .

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زنهای شما چشم پوشی کنند.

قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فَقَالَ يَا رَسُولَ‏ اللَّهِ‏ مَنْ‏ أَبَرُّ؟ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ‏أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ؟ قَالَ أَبَاك‏

امام جعفرصادق علیه‌السلام فرمودند: مردی خدمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آمد و گفت: ای رسول خدا به چه کسی نیکی کنم؟

فرمود: به مادرت، عرض کرد، بعد از او به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، گفت: سپس به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، سؤال کرد: سپس به چه کسی؟ فرمود: به پدرت؟

عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ قَالَ: كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام وَ فِينَا مُيَسِّرٌ فَذَكَرَ وَاصِلَةَ الْقَرَابَةِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام يَا مُيَسِّرُ قَدْ حَضَرَ أَجَلُكَ‏ غَيْرَ مَرَّةٍ وَ لَا مَرَّتَيْنِ‏ كُلَّ ذَلِكَ يُؤَخِّرُ اللَّهُ أَجَلَكَ لِصِلَتِكَ قَرَابَتَكَ وَ إِنْ كُنْتَ تُرِيدُ أَنْ يُزَادَ فِي عُمُرِكَ فَبَرَّ شَيْخَيْكَ يَعْنِي أَبَوَيْهِ.

 حنان بن سدیر می گوید: در حضور امام صادقعلیه‌السلام بودیم که میسر هم در میان ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن به میان آمد، امام صادق علیه‌السلام فرمود: ای میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آن را به خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته است، اگر می خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند به پدر و مادرت نیکی کن.

قَالَ‏ رَسُولُ‌اللَّه‏ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: سِرْ سَنَتَيْنِ‏ بَرَّ وَالِدَيْكَ‏ سِرْ سَنَةً صِلْ‏ رَحِمَكَ‏

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: دو سال راه برو به پدر و مادرت نیکی کن، یکسال راه برو و صله رحم انجام بده، (یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند که دو سال باید راه بروی تا به آنها برسی و نیکی کنی ارزش دارد(

قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: بَيْنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ ع يُنَاجِي رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِذْ رَأَى رَجُلًا تَحْتَ ظِلِّ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ يَا رَبِ‏ مَنْ‏ هَذَا الَّذِي‏ قَدْ أَظَلَّهُ‏ عَرْشُكَ؟‏ فَقَالَ هَذَا كَانَ بَارّاً بِوَالِدَيْهِ وَ لَمْ يَمْشِ بِالنَّمِيمَةِ.

 امام جعفرصادق علیه‌السلام فرمودند: هنگامی که حضرت موسی(ع) مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید که در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت است، عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟

خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و هرگز سخن چینی نمی کرد.

قَالَ الصَّادِقُ علیه‌السلام: بِرُّ الْوَالِدَيْنِ‏ مِنْ‏ حُسْنِ‏ مَعْرِفَةِ الْعَبْدِ بِاللَّهِ‏ إِذْ لَا عِبَادَةَ أَسْرَعُ‏ بُلُوغاً بِصَاحِبِهَا إِلَى رِضَى اللَّهِ مِنْ حُرْمَةِ الْوَالِدَيْنِ الْمُسْلِمَيْنِ لِوَجْهِ اللَّهِ تَعَالَى

امام جعفرصادق علیه‌السلام فرمودند: نیکی به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی رساند.

عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا علیه‌السلام قَالَ: إِنَ‏ اللَّهَ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ أَمَرَ بِثَلَاثَةٍ مَقْرُونٍ‏ بِهَا ثَلَاثَةٌ أُخْرَى‏ أَمَرَ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُهُ وَ أَمَرَ بِالشُّكْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَيْنِ فَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ وَالِدَيْهِ لَمْ يَشْكُرِ اللَّهَ وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.

امام رضاعلیه‌السلام فرمود: خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:

1 -به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود.

2 -به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است.

3 -به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است.

قَالَ‏ رَسُولُ‌اللَّه‏ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم: مَا وَلَدٌ بَارٌّ نَظَرَ إِلَى‏ أَبَوَيْهِ‏ بِرَحْمَةٍ إِلَّا كَانَ‏ لَهُ‏ بِكُلِ‏ نَظْرَةٍ حِجَّةٌ مَبْرُورَةٌ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ إِنْ نَظَرَ فِي كُلِّ يَوْمٍ مِائَةَ نَظْرَةٍ قَالَ نَعَمْ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ أَطْيَبُ.

پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمودند: هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟ فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است.